Tại sao học sinh phổ thông Việt Nam đều được học môn âm nhạc nhưng phần đông không biết sử dụng nhạc cụ ? Muốn khác phúc hạn chế này cần giải pháp như thế nào?

 Tại sao học sinh phổ thông Việt Nam đều được học môn âm nhạc nhưng phần đông không biết sử dụng nhạc cụ ? Muốn khác phúc hạn chế này cần giải pháp như thế nào?

I. Nguyên nhân học sinh phổ thông học âm nhạc nhưng không biết chơi nhạc cụ:

1. Chương trình học quá thiên về lý thuyết:
   
• Nội dung môn Âm nhạc hiện hành chủ yếu tập trung vào hát, nhạc lý cơ bản, nghe nhạc – thiếu phần thực hành chơi nhạc cụ.
• Học sinh ít được tiếp xúc trực tiếp với các nhạc cụ (piano, guitar, organ, trống…).
2. Thiếu giáo viên có kỹ năng chơi và dạy nhạc cụ:
   
• Đa số giáo viên âm nhạc tốt nghiệp từ các trường sư phạm, chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng biểu diễn hoặc phương pháp sư phạm nhạc cụ.
• Không đủ năng lực hướng dẫn học sinh chơi nhạc cụ theo nhóm hoặc cá nhân.
3. Thiếu cơ sở vật chất và thiết bị nhạc cụ:
   
• Nhiều trường không có đàn piano, organ hoặc chỉ có 1-2 nhạc cụ cho cả trường.
• Nhạc cụ bộ gõ, nhạc cụ dân tộc hoặc các thiết bị hỗ trợ khác cũng rất thiếu.
4. Thiếu thời lượng và phân phối chương trình không phù hợp:
   
• Mỗi tuần chỉ có 1 tiết âm nhạc, chưa đủ để học sinh thực hành đều đặn.
• Chưa có hoạt động ngoại khóa, CLB âm nhạc, hoặc lớp học nhạc cụ tự chọn trong trường học.
5. Nhận thức xã hội còn hạn chế:
   
• Âm nhạc chưa được coi là môn học chính yếu, nên không được đầu tư đúng mức về thời gian, kinh phí và nhân sự.

II. Giải pháp khắc phục thực tiễn và khả thi:

1. Cải tiến chương trình âm nhạc phổ thông theo hướng thực hành:
   
• Tăng tỷ lệ nội dung học nhạc cụ (organ, piano, ukulele, nhạc cụ dân tộc, bộ gõ…) trong chương trình.
• Xây dựng giáo trình đệm hát đơn giản để học sinh có thể vừa đàn – vừa hát trong lớp.
2. Đào tạo lại và bồi dưỡng giáo viên âm nhạc:
   
• Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về dạy nhạc cụ cho giáo viên phổ thông.
• Khuyến khích giáo viên tự học hoặc học nâng cao kỹ năng piano, guitar, organ để áp dụng vào giảng dạy.
3. Đầu tư cơ sở vật chất – trang bị nhạc cụ phù hợp:
   
• Nhà nước và trường học cần có chính sách hỗ trợ trang bị đàn phím điện tử, bộ gõ cơ bản cho mỗi lớp.
• Nên ưu tiên nhạc cụ bền, giá thành rẻ, dễ sử dụng (organ nhỏ, đàn ukulele, trống tay…).
4. Ứng dụng công nghệ hỗ trợ tự học nhạc cụ:
   
• Khuyến khích sử dụng các ứng dụng học đàn có hướng dẫn bằng hình ảnh, phím sáng, MIDI, video…
• Ví dụ như ứng dụng BEE TỰ HỌC PIANO có thể tích hợp vào tiết học để học sinh vừa quan sát – vừa thực hành theo hướng dẫn.
5. Tổ chức CLB âm nhạc và sân chơi biểu diễn:
   
• Mỗi trường nên có CLB âm nhạc để học sinh luyện tập và biểu diễn nhạc cụ định kỳ.
• Tổ chức sân khấu nhỏ tại trường: biểu diễn “học sinh tự đệm – tự hát”, thi chơi nhạc cụ đơn giản.
6. Xây dựng mô hình “Mỗi học sinh biết chơi ít nhất một nhạc cụ”:
   
• Đề xuất Bộ GD&ĐT có định hướng này trong chiến lược đổi mới giáo dục nghệ thuật 2025–2030.
• Bắt đầu triển khai thí điểm ở cấp tiểu học và THCS, đặc biệt trong các trường có điều kiện.

Với mục tiêu giúp học sinh phổ thông biết chơi một nhạc cụ, chúng ta nên bắt đầu từ cấp Tiểu học – vì đây là giai đoạn lý tưởng để hình thành kỹ năng âm nhạc nền tảng.

Dưới đây là mẫu khung giáo trình nhạc cụ đơn giản cho học sinh tiểu học (chơi được piano hoặc organ), đồng thời cũng có thể dùng làm tài liệu tập huấn cho giáo viên âm nhạc phổ thông:

⸻

GIÁO TRÌNH MẪU: “EM TẬP CHƠI ĐÀN PHÍM”

Dành cho học sinh tiểu học lớp 3–5

Thời lượng: 20 tiết (mỗi tiết 35–40 phút)

Mục tiêu:

• Học sinh biết cách chơi các bài hát thiếu nhi bằng đàn piano hoặc organ.

• Biết bấm hợp âm đơn giản để đệm hát (tay trái).

• Phát triển khả năng nghe – cảm âm – vận động tiết tấu.

⸻

PHẦN I – KHỞI ĐỘNG (4 tiết)

1. Làm quen với đàn phím:

• Vị trí các nốt C–D–E–F–G–A–B trên phím đàn.

      • Cách ngồi, đặt tay, số ngón tay.

2. Gõ tiết tấu bằng tay và đàn:

• Gõ tiết tấu đơn giản: ta – ti-ti – nghỉ

       • Gõ phím theo tiết tấu: sử dụng 1 nốt (C)

⸻

PHẦN II – CHƠI GIAI ĐIỆU ĐƠN GIẢN (6 tiết)

3. Chơi bằng 1 tay phải – 5 nốt đầu (C–G):

• Bài mẫu: “Chúc mừng sinh nhật”, “Mẹ yêu không nào”, “Đếm sao”

• Tập chậm, luyện ngón cơ bản.

4. Chơi bằng 2 tay – tay trái giữ nốt trầm:

• Tay trái: bấm nốt C hoặc G làm nền.

• Tay phải: chơi giai điệu bài hát.

⸻

PHẦN III – TẬP ĐỆM HỢP ÂM ĐƠN GIẢN (5 tiết)

5. Làm quen hợp âm tay trái (dạng root hoặc fingered chord):

• Hợp âm C, G, Am, F (giới thiệu ký hiệu và cách bấm).

• Tập tiết điệu đệm: slow (chậm) – boston (3/4)

6. Vừa đàn hợp âm – vừa hát:

• Học sinh bấm hợp âm tay trái – hát theo lời bài hát.

• Bài tập: “Cả nhà thương nhau”, “Bé khỏe bé ngoan”.

⸻

PHẦN IV – HÒA TẤU NHÓM – CHƠI CÓ TIẾT ĐIỆU (5 tiết)

7. Thực hành hòa tấu với bộ gõ:

• Chia lớp làm 3 nhóm: đàn giai điệu, hợp âm, gõ phách.

• Chơi bài: “Bắc Kim Thang”, “Lý cây xanh”.

8. Thi biểu diễn nhóm – sân khấu mini:

• Mỗi nhóm chuẩn bị 1 bài biểu diễn nhỏ.

• Tự chọn nhạc cụ: organ, xylophone, tambourine…

⸻

TÀI LIỆU TẬP HUẤN GIÁO VIÊN (đi kèm giáo trình trên)

1. Hướng dẫn sử dụng đàn organ và piano điện tử (bao gồm đàn có chế độ fingered chord).

2. Tập huấn kỹ thuật đệm hát đơn giản theo 3 tiết điệu cơ bản:

• Slow 4/4

• Boston 3/4

• Rumba 4/4

3. Giáo án mẫu theo từng tiết học (PowerPoint + video mẫu)

4. Hướng dẫn tổ chức lớp học theo nhóm – lớp học linh hoạt

5. Hướng dẫn tích hợp công nghệ (ứng dụng học đàn, sử dụng file MIDI, app BEE TỰ HỌC PIANO, v.v.)

⸻

Nếu bạn đồng ý với khung này, mình có thể giúp bạn:

• Biên soạn chi tiết từng tiết dạy mẫu (kèm hợp âm, bản nhạc đơn giản).

• Thiết kế video mẫu hướng dẫn đệm hát cho giáo viên.

• Tạo file MIDI, XML để tích hợp vào app học đàn.

Với khung này, mình có thể giúp bạn:

• Biên soạn chi tiết từng tiết dạy mẫu (kèm hợp âm, bản nhạc đơn giản).

• Thiết kế video mẫu hướng dẫn đệm hát cho giáo viên.

• Tạo file MIDI, XML để tích hợp vào app học đàn.

Dưới đây là TÀI LIỆU TẬP HUẤN GIÁO VIÊN ÂM NHẠC TIỂU HỌC – Phần 1: 5 Tiết học mẫu đầu tiên, bao gồm:

1. Mục tiêu từng tiết.

2. Bài hát mẫu có hợp âm.

3. Hướng dẫn đệm đàn bằng organ hoặc piano.

4. Gợi ý video mẫu.

5. File MIDI/XML (sẽ cung cấp sau cùng khi bạn xác nhận nội dung ok để tiến hành xuất file).

⸻

PHẦN 1 – TẬP HUẤN 5 TIẾT HỌC MẪU CƠ BẢN

⸻

TIẾT 1: Làm quen hợp âm C – G7 và tiết điệu đệm Slow (4/4)

• Mục tiêu:

Giáo viên biết đệm hát bài đơn giản với hợp âm C và G7, tiết điệu Slow 4/4 bằng tay trái.

• Bài mẫu: “Mẹ yêu không nào”

• Tông C

• Hợp âm: | C | G7 | C |

• Giai điệu đơn giản, dễ hát theo nhịp đều.

Bass (nốt gốc)	Chord	Chord	Chord
C (ngón 5)	C	C	C

• Video mẫu đề xuất:

• Góc quay từ trên bàn phím (tay trái đệm – tay phải chơi giai điệu hoặc hát).

• Hiển thị phím sáng theo hợp âm C và G7.

⸻

TIẾT 2: Hợp âm C – G7 – F và đệm bài hát có 3 hợp âm

• Bài hát: “Cả nhà thương nhau”

• Tông C

• Hợp âm: | C | G7 | C | F | C | G7 | C |

• Tiết điệu đệm:

• Slow Ballad

| Bass | Chord | Chord | Chord |

• Hướng dẫn:

• Giới thiệu thế bấm F (tay trái).

• Gợi ý bấm song song 3 hợp âm đầu tiên, chuyển dần từ chậm đến vừa.

⸻

TIẾT 3: Học đệm tiết điệu Boston (3/4)

• Bài hát: “Bé khỏe bé ngoan”

• Tông C

• Hợp âm: | C | G7 | C | F | G7 | C |

• Tiết điệu Boston (3/4):

• Mẫu tay trái

| Bass | Chord | Chord |

• Hướng dẫn:

• Tay trái giữ nhịp 3 phách

| Do (C) | Do | Do | (trong 1 ô nhịp 3/4)

• Gợi ý kết hợp gõ tay phải hoặc hát để giữ nhịp.

⸻

TIẾT 4: Đệm bài hát sử dụng hợp âm Am

• Bài hát: “Con chim non”

• Tông C

• Hợp âm: | C | G7 | Am | F | C | G7 | C |

• Hướng dẫn:

• Bấm hợp âm Am: A – C – E

• Luyện tay trái chơi hợp âm rải (arpeggio).

⸻

TIẾT 5: Hòa tấu nhóm đơn giản (đàn – gõ – hát)

• Bài hát: “Bắc Kim Thang”

• Tông C

• Hợp âm: | C | G7 | C |

• Nhịp 2/4 hoặc 4/4

• Phân nhóm:

• Nhóm 1: Tay trái đệm hợp âm.

• Nhóm 2: Tay phải chơi giai điệu.

• Nhóm 3: Gõ phách (claves, thanh phách) theo tiết tấu.

• Nhóm 4: Hát.

• Hướng dẫn:

• Giáo viên hướng dẫn từng nhóm 4 ô nhịp, sau đó luân phiên vai trò.

⸻

KẾ HOẠCH VIDEO MẪU (cho mỗi tiết):

• Thời lượng: 1–2 phút/video.

• Nội dung:

• Quay tay trái đệm hợp âm (có sơ đồ ngón).

• Tay phải gõ nhịp hoặc chơi giai điệu mẫu.

• Hiển thị lời bài hát và tên hợp âm chạy theo dòng.

• Có thể dùng app BEE TỰ HỌC PIANO để phát MIDI + quay lại quá trình đệm.

⸻

FILE MIDI + XML (chuẩn bị xuất):

Khi bạn xác nhận nội dung trên ok, mình sẽ:

• Cung cấp file MIDI từng bài (chứa tay phải giai điệu + tay trái hợp âm đệm).

• Cung cấp file MusicXML để hiển thị nốt nhạc + hợp âm, dùng được với phần mềm MuseScore, Noteflight, hoặc app BEE.

• Có thể trích riêng từng track nếu bạn cần tập trung riêng tay trái/tay phải.

⸻

Bạn có muốn mình bắt đầu từ bài đầu tiên và gửi trước bộ file MIDI/XML + video mẫu đệm cho “Mẹ yêu không nào”?

Bạn cũng có thể gửi bản nhạc hoặc định dạng mong muốn để mình phù hợp theo app BEE bạn đang sử dụng.