Sử dụng một số phương tiện trực quan trong dạy học phân môn Âm nhạc ở Trường Tiểu học

   

Âm nhạc là bộ môn nghệ thuật dùng âm thanh để khắc họa cuộc sống, tư tưởng, tình cảm của con người. Âm thanh trong âm nhạc là mối quan hệ tổng hòa các phương tiện diễn tả như giai điệu, tiết tấu, hòa thanh, cường độ, nhịp độ, âm sắc…Âm nhạc có hệ thống lý luận bao gồm: Lý thuyết âm nhạc, hòa phân tích tác phẩm, lịch sử âm nhạc…

Phương tiện trực quan có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình dạy học phân môn Nhạc l. Những nội dung của bài học Nhạc đòi hỏi tư duy trừu tượng, tư duy logic sẽ được cụ thể hóa qua các phương tiện nghe thấy, nhìn thấy một cách trực tiếp. Khi giáo viên sử dụng phương tiện trực quan phù hợp, linh hoạt và vừa đủ để làm rõ nội dung tiết học nhạc lý phổ thông, sinh viên sẽ dễ dàng tiếp thu được kiến thức trong tiết học đó.

Trong dạy học phân môn Nhạc bao gồm nhiều phương tiện trực quan. Những phương tiện trực quan này được phân theo các nhóm như sau:

Nhóm Nhạc cụ phổ thông trong dạy học phân môn Nhạc bao gồm đàn Organ, trống, mõ.. khả năng ứng dụng cao, dễ học và khả năng trình diễn đa dạng.

 

Đàn Organ có thể được sử dụng để minh họa nhiều nội dung nhạc Để phù hợp với việc dạy học âm nhạc nói riêng cho hệ Tiểu học, giáo viên nên chọn những loại đàn Organ có nhiều ứng dụng hơn trong việc phối âm, có nhiều âm sắc, điệu nhạc nền… Để việc sử dụng đàn Organ được hiệu quả, giảng viên cần phải nghiên cứu và chuẩn bị thật kỹ trong giáo án từ việc nội dung nào cần minh họa bằng đàn và sử dụng đàn vào thời điểm nào là hợp lý. Đàn Organ phát ra âm lượng khá to và khá ồn ào, do đó khi sử dụng trong các giờ học trên lớp giáo viên cần sử dụng âm lượng vừa phải để không ảnh hưởng đến các lớp học bên cạnh.

Trống là nhạc cụ quan trọng trong bộ gõ. Loại nhạc cụ này có ưu điểm là nhỏ gọn và dễ sử dụng. Tuy nhiên, trống có độ vang lớn, gây ồn ào. Giảng viên có thể sử dụng trống trong khi giới thiệu hoặc ôn tập nội dung nhạc lý về nhịp, phách, tiết tấu…

Thanh phách bao gồm hai thanh gỗ cứng hoặc hai thanh tre dài khoảng 18 cm, đường kính khoảng 2 cm. Thanh phách là loại nhạc cụ có ưu điểm dễ chế tạo và sử dụng. Giảng viên có thể tận dụng các chất liệu sẵn có của địa phương như: gỗ, tre, nứa, sừng trâu… để làm thanh phách. Trong dạy học phân môn Nhạc có thể dùng khi ôn tập hoặc kiểm tra để học sinh gõ tiết tấu, làm quen với nhịp, phách.

Nhóm giáo cụ trực quan trong dạy học phân môn Nhạc bao gồm bảng biểu, sơ đồ; tấm ghép…

Sơ đồ, bảng biểu trong dạy học phân môn Nhạc là những hình ảnh minh họa nội dung dạy học do giáo viên tổng hợp, khái quát và sáng tạo Sử dụng các phương tiện là sơ đồ, bảng biểu cũng đòi hỏi phải biết kết hợp với các phương pháp dạy học âm nhạc khác nhau để đạt đến hiệu quả tối ưu trong việc truyền thụ nội dung kiến thức cho học sinh tiếp nhận.

Phát huy tính tích cực tham gia các hoạt động xây dựng bài, trình diễn các nội dung cho các bạn trong lớp cùng xem, góp ý, nhận xét. Cứ như vậy, bài học nhạc sẽ đi vào nhận thức của từng em một cách vui, sinh động. Học sinh sẽ ghi nhớ các khái niệm âm nhạc một cách sâu sắc, dễ dàng…

Nhóm Trang thiết bị điện tử sử dụng trong dạy học có thể kể đến như máy vi tính, máy chiếu, loa đài, máy ảnh, máy quay phim… Trong dạy học phân môn Nhạcj các thiết bị điện tử này là những phương tiện trực quan có thể sử dụng khá hiệu quả.

Máy vi tính Trong dạy học có thể được dùng để ghi chép hoặc lưu trữ những nội dung cần thiết, cài đặt các phần mềm âm nhạc, thiết kế các bài giảng điện tử hoặc chỉnh sửa các đoạn nhạc theo ý muốn, lướt web tìm kiếm thông tin, kết nối đến máy chiếu… Máy tính có thể sử dụng trong hầu hết các nội dung của chương trình dạy học phân môn Nhạc lý phổ thông.

Máy chiếu được sử dụng để trình chiếu nội dung bài giảng, hình ảnh, trình chiếu video… Tuy nhiên khi sử dụng máy chiếu, giảng viên cần đảm bảo sự ổn định của các phương tiện kết nối liên quan như máy tính, loa đài, dây kết nối, ổ điện, nguồn điện… Máy chiếu có thể sử dụng cho hầu hết tất cả các nội dung trong chương trình dạy học phân môn Nhạc lý phổ thông.

Loa là một thiết bị điện tử dùng để khuếch đại âm thanh. Trong dạy học Nhạc lý phổ thông, giảng viên nên lựa chọn dùng loại loa nhỏ có tích hợp âm ly ở phía trong để khuếch đại âm thanh, có thể cắm được trực tiếp USB hoặc thẻ nhớ. Loại loa này còn có ưu điểm là gọn, nhẹ, có thể hoạt động độc lập và dễ kết nối với các phương tiện trực quan khác như: máy tính, đầu đĩa... Loa có thể được giảng viên dùng vào nhiều nội dung trong dạy học phân môn Nhạc lý phổ thông.

Máy trợ giảng là loại máy tổng hợp cả ba chức năng của loa, đài và micro trong một chiếc máy nhỏ, gọn. Dùng máy trợ giảng, giảng viên có thể di chuyển tự do trong lớp, tới gần sinh viên, treo bảng biểu, sơ đồ, đánh đàn…, kết hợp với phương pháp dùng lời một cách thuận tiện. Giảng viên cũng có thể đọc nốt nhạc, thị phạm một số nội dung âm nhạc trong phân môn Nhạc lý phổ thông cho tất cả sinh viên nghe rõ mà không tốn sức nhiều.

Phương tiện trực quan có ý nghĩa nhất định trong toàn bộ quá trình dạy học, tuy nhiên không phải tự thân nó có toàn bộ ý nghĩa đó. Nói cách khác là không phải cứ sử dụng phương tiện trực quan là có tác dụng dạy học - giáo dục, mà còn phụ thuộc rất nhiều vào việc người giáo viên sử dụng nó như thế nào. Để việc sử dụng phương tiện trực quan đạt hiệu quả cao trong quá trình dạy học nói chung và dạy học phân môn đòi hỏi giáo viên cần phải sử dụng phương tiện trực quan phù hợp với phương pháp dạy học âm nhạc, bám sát nội dung và sử dụng phương tiện trực quan thật thành thạo và vừa đủ sẽ đem lại kết quả tốt trong giờ học.