tháng 7 31, 2020
Mô hình kinh doanh (viết tắt MHKD) trong tiếng Anh gọi là Business Model. Đây là một thuật ngữ bắt đầu phổ biến vào những năm 90 của thế kỉ 20 và ngày càng nhận được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu học thuật cũng như nghiên cứu ứng dụng.
Đây là một khái niệm trừu tượng và chưa có một sự thống nhất nào của các nhà nghiên cứu, mỗi người lại tiếp cận mô hình kinh doanh theo mục đích nghiên cứu riêng của mình. Do đó, mô hình kinh doanh được hiểu theo rất nhiều cách khác nhau.
1. Định nghĩa mô hình kinh doanh như sau:
“Mô hình kinh doanh của doanh nghiệp là một đại diện đơn giản hóa lí luận kinh doanh của doanh nghiệp đó. Nó mô tả doanh nghiệp chào bán cái gì cho khách hàng, làm sao doanh nghiệp tìm đến và thiết lập quan hệ với khách hàng, qua những nguồn nào, những hoạt động và đối tác nào để đạt được điều đó và cuối cùng là, doanh nghiệp đó tạo ra lợi nhuận bằng cách nào”. (Theo “How to Describe and Improve your Business Model to Compete Better”, 2004 của Alexander Osterwalder)
hoặc “Mô hình kinh doanh của doanh nghiệp là một kế hoạch hay một hình mẫu mô tả doanh nghiệp đó cạnh tranh, sử dụng những nguồn lực, các quan hệ với khách hàng và lợi nhuận của doanh nghiệp như thế nào để tồn tại và phát triển”. (Theo “Entrepreneurship: Successfully Launching New Ventures”, 2005 của Bruce R. Barringer, R. Duane Ireland)
2. Các yếu tố chính trong MHKD
Thực tế là không có cách cụ thể nào để xác định mô hình kinh doanh. Nhưng có một tiêu chuẩn được gọi là mô hình kinh doanh Canvas. Đây có lẽ là cách tốt nhận biết các thành phần chính của chuỗi tạo giá trị công ty.
Cụ thể, có 9 yếu tố chính tạo nên một mô hình kinh doanh thành công:
- Đối tác chính
- Các hoạt động chính
- Đề xuất giá trị
- Quan hệ khách hàng
- Phân khúc khách hàng
- Tài nguyên cốt lõi
- Kênh phân phối
- Cơ cấu chi phí
- Nguồn thu nhập
Tuy nhiên, trong thế giới công nghệ thông tin chiếm ưu thế như hiện nay, càng nhanh càng tốt. Trong bối cảnh đó, Canvas đã cho ra đời một mô hình kinh doanh mớivới tên gọi lean startup canvas. Mô hình này nhằm thiết kế một mô hình kinh doanh hiệu quả, chính xác hơn cho các công ty startup .
Tầm quan trọng của mô hình kinh doanh với doanh nghiệp
Có một thực tế, để bắt đầu kinh doanh không chỉ có vốn, có nguồn nhân lực, có cơ sở vật chất lượng, sang trọng là đã đủ cho việc kinh doanh thành công. Điều quyết định đến sự thành công của doanh nghiệp chính là MHKD, vì tầm quan trọng của nó mà với những người trong nghề, ai cũng đều phải công nhận với nhau rằng “cốt lõi của doanh nghiệp chính là mô hình kinh doanh”.
1. Tại sao mô hình kinh doanh lại là cốt lõi của doanh nghiệp?
Đã bước chân vào kinh doanh, chúng ta đều hướng tới mục đích mặt hàng của mình sẽ đến với khách hàng và được họ tiếp nhận nhanh chóng, từ đó thu được lợi nhuận cho doanh nghiệp của mình. Thế nhưng nếu muốn có được những điều đấy, thì bạn phải có một mô hình kinh doanh và có mô hình rồi, chính là hướng chỉ ra cho bạn cách kiếm tiền, trả lời cho bạn 4 câu hỏi.
- Khách hàng bạn hướng tới là ai?
- Vấn đề bạn quyết định hướng tới họ là gì?
- Sản phẩm bạn sử dụng để giải quyết vấn đề cho họ là gì?
- Bạn thu phí cho hướng giải quyết đó như thế nào?
Khi MHKD trả lời cho bạn được 4 câu hỏi trên, chính là lúc bạn sẽ có cho mình một hướng đi thuận lợi nhất cho doanh nghiệp của mình.
2. Ví dụ
Bạn đang muốn kinh doanh trong mặt hàng thực phẩm chức năng, thuốc giảm cân. Thì việc xây dựng mô kinh doanh của doanh nghiệp bạn sẽ hướng tới các yếu tố sau.
Sản phẩm đảm bảo đúng nhu cầu
Đã lựa chọn kinh doanh thực phẩm chức năng, thuốc giảm cân thì đối tượng khách hàng mà bạn cần hướng tới phải là những người “béo”, những người đang muốn giảm cân mà chưa tìm được phương pháp hay thực phẩm chức năng nào phù hợp. Thường thì với những người béo, muốn giảm cân họ tìm tới thực phẩm chức năng là vị họ lười vận động, rất ngại vận động và sợ mệt. Vì thế, sản phẩm của bạn giới thiệu tới họ phải đảm bảo sẽ đáp ứng đúng như nhu cầu thực sự mà họ đang cần.
Những tiện ích mà thực phẩm chức năng của các bạn có những yêu điểm gì?
Để tạo được niềm tin cho họ thì bạn phải có những bằng chứng xác thực về hiệu quả mà thứ thuốc bạn muốn giới thiệu cho khách đã có bao người thành công? Rồi từ đấy thì hướng dẫn người ta cách sử dụng, những điều cần tránh và nên làm trong quá trình sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp bạn.
Đưa định mức chắc chắn về sự thành công khi sử dụng sản phẩm của doanh nghiệp bạn
Hãy cho khách hàng của mình thấy được rằng, sản phẩm của doanh nghiệp bạn gửi tới họ sẽ giải quyết được vấn đề mà họ đang có cần, để tạo được niềm tin và sự lan tỏa sản phẩm được nhiều người biết tới hơn.
Giá thành sản phẩm
Khi đã đưa ra được tính năng, cũng như kết quả mà sản phẩm của bạn hướng tới khách hàng. Từ sự thành công đó, các bạn hãy đặt ra cho sản phẩm đó một giá thành nhất định, để chắc chắn một điều rằng chất lượng sản phẩm đúng với như hiệu quả của nó. Thường thì, càng những sản phẩm tốt thì giá thành sẽ cao, nhưng nếu như sự đầu tư vào sản phẩm không quá khắt khe và đòi hỏi cao thì giá thành cũng ở mức trung bình.
Để làm được những điều mà chúng tôi chỉ ra ở trên, thì vai trò của mô hình kinh doanh vô cùng quan trọng. Vì vậy, nếu đã muốn kiếm được nhiều tiền, kiếm tiền bằng kinh doanh thì đừng bỏ qua việc xây dựng MHKD.
Những mô hình kinh doanh đang phát triển hiện nay
Hiện nay, với sự phát triển của kinh tế, xã hội đời sống người dân ngày một nâng cao nên các mô hình kinh doanh từ đó cũng có nhiều hơn. Dưới đây là một số mô kinh doanh các bạn có thể tham khảo, bởi nó không tốn nhiều vốn nhưng vẫn thu được nhiều lợi nhuận.
1. Môi giới lao động giúp việc và làm việc nhà
Hiện nay, do nhu cầu của nhiều gia đình tại các khu vực thành phố, thành thị là cần người giúp việc nhưng lại không thể tìm được mà tìm tới các công ty mô giới. Hiểu được nhu cầu thực tiễn đó, đã rất nhiều công ty môi giới làm trong lĩnh vực này xuất hiện. Thực hiện theo đúng quy mô của một mô hình doanh, họ cũng sẽ khách hàng tìm tới công ty những người giúp việc theo yêu cầu và bù lại thì khách hàng đó sẽ phải trải cho công ty một khoản tiền “môi giới”.
Để có được nguồn nhân công phục vụ cho khách hàng của mình, các công ty này sẽ tìm đăng tuyển dụng trên mạng để thu hút đối tượng hoặc là những người nông dân ở vùng quê có nhu cầu tìm việc. Lợi nhuận thu lại sẽ là cả hai bên, công ty tìm việc cho người lao động, người lao động có công ăn việc làm và tiền từ người khách hàng của công ty.
Nếu thực hiện mô hình kinh doanh này, có một thực tế là bên nào cũng sẽ thu lại cho mình những lợi nhuận riêng. Bên cạnh đó, người làm được giới thiệu qua công ty, còn được đảm bảo về quyền lợi của mình qua các bản hợp đồng ký kết của các bên, cho thấy giá trị của bản thân được nâng cao.
Các dịch vụ mà bạn thường thấy trong loại hình này gồm có: thuê người dọn dẹp nhà cửa lâu ngày cố định, dọn dẹp theo giờ, dọn dẹp văn phòng theo giờ, đón con cái đi học về,…
2. Mô hình KD online
Hiện nay, kinh doanh online đang là một xu thế sự phát triển vượt bậc và được nhiều người áp dụng. Dựa vào nhu cầu đối tượng khách hàng, với các tính năng quảng cáo trên mạng xã hội của zalo và facebook các bạn không cần phải bỏ ra quá nhiều vốn nhưng thu lại được rất nhiều lợi nhuận.
Ví dụ
Bạn kinh doanh mặt hàng cơm văn phòng, với việc bạn quảng cáo trên trang mạng xã hội hoặc là các trang web riêng của mình là con đường đưa bạn tiếp cận với khách hàng. Từ đó, với giá thành không quá cao, nhưng chất lượng lại “ok”, lại thêm dịch vụ ship cơm. Thì chắc chắn cửa hàng cơm của bạn sẽ được nhiều người biết tới, kinh doanh theo hình thức này bạn không phải bỏ ra quá nhiều vốn, lượng khách hàng thì đông.
Các yếu tố cấu thành mô hình kinh doanh
Một mô hình kinh doanh thường đóng vai trò trung gian trong việc kết nối giữa hai lĩnh vực đầu vào kĩ thuật (Technical inputs) và đầu ra kinh tế (Economics outputs) của một doanh nghiệp. Để thực hiện được điều đó, một MHKD cần phải bao gồm 4 trụ cột với 9 nhân tố sau đây:
- Quản trị cơ sở hạ tầng (Khu vực hoạt động): hoạt động chính, năng lực cạnh tranh cốt lõi và mạng lưới đối tác
- Sản phẩm (Khu vực sản phẩm/Dịch vụ): giá trị đề nghị
- Khách hàng (Khu vực khách hàng): khách hàng mục tiêu, kênh phân phối và quan hệ khách hàng
- Tài chính (Khu vực tài chính): cấu trúc chi phí và mô hình doanh thu
Nhìn vào sơ đồ (1), ta thấy mô hình này được chia làm 4 khối, trong đó:
1. Khu vực hoạt động
Gồm 3 nhân tố:
- Các nguồn lực chính: hay còn gọi là khả năng cung cấp sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp. Trong một lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh, doanh nghiệp muốn thành công thì phải có một số năng lực cốt lõi nhất định, chính những nguồn lực này tạo nên lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp.
- Mạng lưới đối tác: bao gồm những tổ chức có quan hệ hợp tác với doanh nghiệp. Các đối tác hợp tác với nhau để chia sẻ, bổ sung và khuếch đại các nguồn lực của nhau để tạo ra năng lực cạnh tranh bổ sung mới.
- Các hoạt động chính: để thực hiện một mô hình kinh doanh, doanh nghiệp cần thực hiện một số hoạt động chủ chốt. Doanh nghiệp có thể tự thực hiện các hoạt động này hoặc thông qua một mạng lưới đối tác khác.
2. Khu vực sản phẩm/dịch vụ: Giá trị đề nghị
Khu vực này gồm một nhân tố đề xuất về giá trị hay tuyên bố về giá trị. Đó là lời khắng định về giá trị/lợi ích của sản phẩm/dịch vụ mà doanh nghiệp sẽ đem lại cho khách hàng. Điều này sẽ thu hút khách hàng và khiến cho khách hàng bỏ tiền ra để tiêu dùng sản phẩm hoặc sử dụng dịch vụ. Đề xuất giá trị này sẽ phác họa ra những gói sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể cho từng phân khúc khách hàng của doanh nghiệp.
3. Khu vực khách hàng bao
Gồm 3 nhân tố:
- Phân đoạn khách hàng mục tiêu: là đối tượng khách hàng chính mà doanh nghiệp hướng đến, chính những khách hàng này quyết định sự sống còn của doanh nghiệp thông qua hành vi mua hàng. Mô hình kinh doanh cần phải mô tả rõ và thể hiện sự thấu hiểu đối với mỗi nhóm khách hàng mục tiêu và nhận biết được nhóm khách hàng tiềm năng cũng như nhu cầu của họ.
- Kênh phân phối: là kênh mà doanh nghiệp thông qua đó để bán sản phẩm, dịch vụ; là sự kết nối giữa doanh nghiệp, những đề xuất giá trị của doanh nghiệp với khách hàng của nó. Kênh phân phối và liên lạc ngày càng trở nên quan trọng và cần thiết hơn trong việc thiết kế MHKD. Một kênh phân phối hiệu quả là một sự khác biệt lớn và tạo lợi thế tốt cho doanh nghiệp cạnh tranh.
- Quan hệ khách hàng: là hình thức kết nối, tương tác, sợi dây gắn kết giữa doanh nghiệp với khách hàng. Việc quản trị mối quan hệ khách hàng trong mô hình kinh doanh là điều cốt yếu để thỏa mãn sự mong đợi của khách hàng. Khách hàng ở các phân khúc khác nhau sẽ có những mong muốn khác nhau về mối quan hệ với doanh nghiệp.
4. Khu vực tài chính bao
Gồm hai nhân tố: Cấu trúc chi phí và doanh thu.
- Cấu trúc chi phí: những chi phí cần thiết mà doanh nghiệp phải chịu khi vận hành mô hình kinh doanh. Đây là kết quả từ các thành phần khác nhau của mô hình hay nói cách khác mỗi chi phí có thể truy ngược lại từ các thành phần khác nhau của mô hình kinh doanh.
- Doanh thu: là nguồn mà qua đó doanh nghiệp sẽ có được thu nhập từ khách hàng nhờ giá trị tạo ra và những hoạt động tiếp xúc với khách hàng. Các nguồn doanh thu này đến từ một hoặc một vài phân khúc khách hàng, những người sẵn sàng trả tiền cho những giá trị mà họ nhận được từ doanh nghiệp.
Các tìm kiếm liên quan đến mô hình kinh doanh
- các mô hình kinh doanh phổ biến
- mô hình kinh doanh là gì
- mô hình kinh doanh mới
- sơ đồ mô hình kinh doanh
- xây dựng mô hình kinh doanh
- lựa chọn mô hình kinh doanh
- trình bày mô hình kinh doanh
- mô hình kinh doanh nhỏ
