3 Cách Chuyển Tông Và Chuyển Điệu Trong Đệm Piano

Bài viết : Nguyễn Hữu Phước 

Khi chơi hai ca khúc có cùng điệu nhạc nhưng ở hai tông khác nhau mà phải chuyển tông. Khi chơi liên tiếp 2 ca khúc mà cả hai được chơi cùng một điệu nhạc (ví dụ như điệu Boston) mà mỗi ca khúc có tông (giọng) khác nhau thì để chuyển điệu cho liền lạc, bạn nên sử dụng một trong 03 cách sau đây:

1. Cách 1
   Tìm một hợp âm chung của hai tông (giọng) này, sau đó khi đệm đến cuối bài thứ nhất thì chuyển qua hợp âm chung rồi tiếp tục di chuyển đến hợp âm 7 át của hợp âm chủ của ca khúc thứ hai rồi mới về hợp âm chủ của ca khúc thứ hai. Chú ý:
1. Sau khi đã về hợp âm chủ của ca khúc thứ hai mà bạn lại muốn khẳng định một lần nữa sự thay đổi này thì có thể chuyển trở lại hợp âm 7 át của hợp âm chủ của ca khúc thứ hai một lần nữa rồi lại quay về hợp âm chủ của ca khúc thứ hai;
2. Khi quay về hợp âm chủ thì tùy thể đảo của hợp âm 7 át tại thời điểm đó mà bạn sẽ tìm tư thế về hợp âm chủ của ca khúc thứ hai là nguyên vị hay ở một trong các thể đảo để nghe sao cho liền bậc và có hòa âm;
3. Nếu cả hai hợp âm chủ của hai ca khúc có hơn 1 hợp âm chung thì bạn phải chọn hợp âm chung nào nghe hay nhất để sử dụng cho phù hợp;
4. Có đôi khi, hợp âm chủ dự định chuyển đến lại chính là 1 trong các hợp âm của hợp âm chủ thứ nhất thì bạn có thể chuyển qua trực tiếp luôn mà không cần tìm ra một hợp âm chung gián tiếp nào khác nữa. Ví dụ, ca khúc giọng Đô trưởng và muốn chuyển qua giọng Fa trưởng thì có thể chuyển thẳng luôn từ C qua F thay vì đi về hợp âm chung trước vì trong âm giai của hợp âm Đô trưởng có hợp âm F trưởng; và
5. Nên đặt các hợp âm chuyển qua ở phách mạnh.

Ví dụ: Ca khúc 1 có hợp âm chủ là C bao gồm 4 hợp âm chính và 4 hợp âm song song là: C, F, G, G7, Am, Dm, Em, E7 trong khi ca khúc 2 có hợp âm chủ là Gm bao gồm 4 hợp âm chính và 4 hợp âm song song là Gm, Cm, Dm, D7, Bb, E, F, F7 thì cả hai có 1 hợp âm chung đó là Dm – như vậy khi đánh hợp âm chủ sau cùng của ca khúc 1 là C thì bạn sẽ chuyển qua hợp âm bắt cầu Dm rồi mới bước tiếp đến hợp âm 7 át của hợp âm chủ của ca khúc 2 là D7 rồi mới trở về hợp âm chủ thứ hai là Gm, và nếu bạn muốn khẳng định thêm việc chuyển điệu này thì có thể đánh lại một lần nữa hợp âm D7 rồi về lại hợp âm Gm;

1. Cách 2
   Khi chuyển từ hợp âm chủ này sang hợp âm chủ kia mà lại không có hợp âm chung với nhau trong thang âm 7 hợp âm của hai âm giai thì có thể tìm đến các hợp âm chung gián tiếp của hai hợp âm chủ trong trưởng và thứ hòa thanh (chắn chắn sẽ có) để đi về đó rồi qua hợp âm 7 át của hợp âm chủ thứ hai để về hợp âm chủ thứ hai. Ví dụ: hợp âm chủ A khi chuyển qua Bb thì không có hợp âm chung vì 7 hợp âm trong âm giai của A chỉ bao gồm A, D, E, F#m, Bm, C#m và G#dim và 7 hợp âm của âm giai Bb chỉ là Bb, Eb, F, Gm, Cm, Dm và A#dim nên bạn có thể tìm đến các hợp âm trong trưởng hòa thanh của hợp âm A tức là Dm thay vì D (nốt F# đổi thành F) và như vậy hai âm giai A và Bb có 1 hợp âm chung là Dm nên từ A sẽ chuyển qua Dm trước rồi đi qua Eb (bậc 4 của Bb vì rất gần với Dm) rồi chuyển đến hợp âm 7 át của Bb là F7 để về Bb.
   
2. Cách 3
   Dùng kỹ thuật romatic (1/2 cung) để chữa cháy trong trường hợp bạn không có đủ thời gian để tính toán và xử lý chuyển điệu theo Cách 1 và Cách 2 như trên. Ví dụ: ca khúc thứ hai chưa được xác định trước hay ca sĩ hát lạc nhịp và muốn đổi tông thì trong trường hợp đó bạn nên đánh từ nốt chính của hợp âm chủ của ca khúc thứ nhất rồi chuyển sang nốt chính của hợp âm chủ của ca khúc sau. Kỹ thuật Romatic sẽ giúp làm xóa nhòa điệu tính hợp âm chủ của ca khúc thứ nhất để người nghe dễ chấp nhận hợp âm chủ của ca khúc thứ hai.
   

Khi chơi 2 ca khúc không có cùng tông và không có cùng điệu (ví dụ như Boston và Slow Rock) mà dẫn đến tốc độ và tiết điệu của cả hai ca khúc cũng khác nhau và mỗi ca khúc ở một hợp âm chủ khác nhau thì để chuyển điệu cho liền lạc ví dụ như từ ca khúc có nhịp điệu nhanh (Slow Rock) sang ca khúc có nhịp điệu chậm (Boston) thì nên sử dụng kỹ thuật Rall, Rit để làm tốc độ ca khúc thứ nhất (Slow Rock) chậm lại bằng với tốc độ của ca khúc thứ 2 (Boston) và dùng kỹ thuật rãi hợp âm chậm chậm từ chủ âm của ca khúc thứ nhất sang hợp âm chung của hai ca khúc rồi đi đến hợp âm 7 át của chủ âm ca khúc thứ hai rồi trở về chủ âm của ca khúc thứ hai, và tiếp tục khẳng định lại một lần nữa nếu muốn.

Khi chơi 1 ca khúc có cùng điệu nhạc nhưng được chơi ở hai tông (giọng) khác nhau. Nhiều khi trong cùng một ca khúc, khi lời của ca khúc đơn giản và cứ lặp đi lặp lại nhiều lần, để tránh nhàm chán thì bạn có thể tạm chuyển tông (hợp âm chủ) của ca khúc trong một đoạn nào đó sang một hợp âm chủ khác một đoạn ngắn rồi quay trở lại với hợp âm chủ thứ 1 và kỹ thuật này thường được gọi là ly điệu (tức là mượn những thang âm xa để hòa âm cho những giai điệu vốn dĩ đã nhàm chán). Chú ý là khi chuyển đi thì cũng phải đi qua hợp âm chung của hai hợp âm chủ rồi đến hợp âm 7 át của hợp âm chủ thứ 2 sau đó mới trở về hợp âm chủ thứ 2. Tuy nhiên, nếu muốn chuyển đột ngột sang hợp âm chủ thứ 2 mà không phải qua hợp âm chung thì bạn nên chọn hợp âm chủ thứ 2 là hợp âm mà hợp âm chủ thứ 1 là hợp âm át của hợp âm chủ thứ 2 (cách 1 quãng 4). Ví dụ, ca khúc đang được chơi ở hợp âm chủ C thì khi chuyển hợp âm chủ tạm thì nên chọn hợp âm chủ F vì hợp âm chủ C là hợp âm át của F sẽ có sức hút từ C về F. Chú ý, khi chơi solo thì muốn chuyển tạm qua một hợp âm chủ nào khác cũng được cả nhưng nếu là đệm hát thì phải chú ý là khi chuyển hợp âm chủ này sang hợp âm chủ khác thì phải nằm trong khoảng nốt giai điệu (âm vực mà ca sĩ đó có thể hát được).

Khi 1 ca khúc mà được chơi cùng tông (giọng) nhưng ở 2 điệu nhạc khác nhau. Có một số trường hợp mà 1 ca khúc được nhạc sĩ sử dụng 2 điệu nhạc ví dụ như phiên khúc thì đánh điệu boston nhưng điệp khúc thì đánh slowrock. Trong trường hợp như vậy thì bạn phải biết các phách mạnh và mạnh vừa của từng loại nhịp, số phách cũng như các âm hình đệm của điệu (chủ yếu là các nốt bass) để điều chỉnh các điểm nhấn của tay trái sao cho phù hợp. Bên cạnh đó, tùy theo tiết tấu nhanh chậm của từng điệu nhạc mà bạn phải tự điều chỉnh trường độ của giai điệu cho phù hợp tính chất của từng điệu.

Chuyển đổi 2 ca khúc mà không cùng một điệu nhạc. Khi đánh liên khúc từ 2 ca khúc trở lên mà cả hai ca khúc không được cùng chơi ở cùng một điệu nhạc thì ngoài việc bạn phải tìm nốt chung như trong trường hợp chuyển ca khúc có cùng điệu nhạc thì bạn còn phải biết cách chuyển đổi qua lại giữa các điệu nhạc như trường hợp một ca khúc nhưng lại được chơi ở 2 điệu nhạc.