Để thực hiện hiệu quả chủ trương “mỗi học sinh phổ thông từ lớp 1 đến 12 phải chơi được tối thiểu một nhạc cụ”

 Muốn thực hiện chủ trương “trẻ em học phổ thông từ lớp 1-12 mỗi em phải chơi được tối thiểu một nhạc cụ”, giáo trình môn âm nhạc trường phổ thông và phương pháp dạy học ở Việt Nam phải cải tiền như thế nào ? Trường sư phạm đào tạo giáo viên âm nhạc phải cần đổi mới như thế nào?

Để thực hiện hiệu quả chủ trương “mỗi học sinh phổ thông từ lớp 1 đến 12 phải chơi được tối thiểu một nhạc cụ”, giáo trình âm nhạc và đào tạo giáo viên ở Việt Nam cần đổi mới đồng bộ, thực tiễn, và lấy kỹ năng làm trọng tâm. Dưới đây là những định hướng cải tiến cụ thể:

⸻

I. CẢI TIẾN GIÁO TRÌNH ÂM NHẠC PHỔ THÔNG

1. Từ “nghe - hát” sang “thực hành nhạc cụ”

• Hiện tại: Chương trình còn nặng về học hát, kiến thức lý thuyết, ít thực hành nhạc cụ.

• Cần cải tiến:

• Tích hợp học piano, organ, ukulele, guitar, sáo, bộ gõ… vào từng lớp học.

• Chọn nhạc cụ dễ tiếp cận, chi phí thấp, dễ dạy – dễ học.

2. Soạn giáo trình theo năng lực, không theo niên chế

• Thiết kế chương trình theo bậc trình độ (level), để học sinh có thể học tiến độ linh hoạt.

• Mỗi lớp nên có mục tiêu cụ thể:

• Ví dụ lớp 3: đệm hát bằng ukulele 2 hợp âm.

• Lớp 6: chơi được giai điệu bằng phím đàn.

• Lớp 9: hòa tấu nhóm nhỏ hoặc đệm bài hát đơn giản.

3. Tích hợp công nghệ (ứng dụng học đàn, MIDI, app hỗ trợ phím sáng)

• Sử dụng ứng dụng học nhạc có hướng dẫn tương tác (như BEE TỰ HỌC PIANO, Synthesia…) giúp cá nhân hóa việc luyện tập.

⸻

II. CẢI TIẾN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

1. Dạy học theo dự án, hoạt động nhóm

• Tổ chức các tiết “âm nhạc ứng dụng” như:

• Chơi nhạc cụ trong đội nhóm.

• Đệm hát tập thể.

• Gõ tiết tấu sáng tạo.

• Trình diễn theo chủ đề (Lễ hội, Ngày hội âm nhạc…).

2. Dạy học phân hóa – cá nhân hoá

• Cho phép học sinh chọn nhạc cụ yêu thích trong phạm vi khả thi (1–2 nhạc cụ chính/khối lớp).

• Lập kế hoạch học tập cá nhân với từng mức độ.

⸻

III. ĐỔI MỚI ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN ÂM NHẠC TẠI TRƯỜNG SƯ PHẠM

1. Tăng cường kỹ năng chơi và dạy nhiều nhạc cụ

• Không chỉ đào tạo hát hoặc lý thuyết, cần yêu cầu sinh viên:

• Chơi thành thạo ít nhất 2 nhạc cụ phổ thông.

• Biết dạy trẻ chơi đàn theo phương pháp sư phạm hiện đại (Montessori, Kodály…).

2. Đào tạo phương pháp dạy theo tiết điệu, hợp âm

• Hướng dẫn sinh viên biết:

• Đệm hát đơn giản bằng đàn phím và đàn dây.

• Phối hợp nhạc cụ bộ gõ trong lớp.

• Xây dựng tiết học âm nhạc có tính thực hành cao.

3. Ứng dụng công nghệ dạy học nhạc

• Tập huấn sinh viên sử dụng:

• Phần mềm soạn nhạc (MuseScore, Noteflight).

• App học đàn (BEE, Chordana, Yousician…).

• Ghi âm, chỉnh sửa video hướng dẫn.

⸻

II. MẪU GIÁO TRÌNH NHẠC CỤ CHO LỚP 1–5 (TIỂU HỌC)

1. LỚP 1

• Nhạc cụ: Thanh phách, trống nhỏ, đàn phím phát sáng (1–2 nốt)
• Hoạt động chính:
  
• Vỗ tiết tấu theo bài hát
• Nhận biết phím Đô (C), Rê (D), Mi (E)
• Gõ theo ký hiệu hình ảnh (cây, tròn, vuông…)

2. LỚP 2

• Nhạc cụ: Tambourine, piano điện tử 3–5 nốt
• Hoạt động:
  
• Gõ phách mạnh – nhẹ
• Tập giai điệu đơn âm: Do–Re–Mi–Sol
• Hát kết hợp vỗ tay, gõ nhạc cụ theo nhịp

3. LỚP 3

• Nhạc cụ: Piano mini, organ, recorder
• Nội dung mới:
  
• Chơi giai điệu ngắn (5 nốt đầu: C–G)
• Đệm 1 hợp âm (C) bằng tay trái
• Làm quen tiết điệu Slow/Disco bằng phách

4. LỚP 4

• Nhạc cụ: Organ, ukulele cơ bản
• Kỹ năng:
  
• Đệm hát 2 hợp âm: C – G7
• Gõ đệm 2/4 và 4/4
• Chơi hòa tấu nhóm nhỏ (melody + beat)

5. LỚP 5

• Nhạc cụ: Organ hoặc piano điện tử (full keyboard)
• Nội dung:
  
• Đệm hát 3 hợp âm: C – F – G7
• Giai điệu bài hát thiếu nhi trọn vẹn
• Biểu diễn cá nhân và theo nhóm

III. GỢI Ý THỰC HIỆN

• Chuẩn bị thiết bị: Dàn phím điện tử đơn giản 32–49 phím hoặc ukulele giá rẻ theo lớp.
• Tích hợp App: Dùng ứng dụng như BEE TỰ HỌC PIANO, Chordana, Yousician để học tương tác.
• Đào tạo giáo viên: Có tài liệu tập huấn dạy đệm hát và trò chơi âm nhạc có nhạc cụ.

II. MẪU GIÁO TRÌNH NHẠC CỤ CHO LỚP 1–5 (TIỂU HỌC)

1. LỚP 1

• Nhạc cụ: Thanh phách, trống nhỏ, đàn phím phát sáng (1–2 nốt)
• Hoạt động chính:
  
• Vỗ tiết tấu theo bài hát
• Nhận biết phím Đô (C), Rê (D), Mi (E)
• Gõ theo ký hiệu hình ảnh (cây, tròn, vuông…)

2. LỚP 2

• Nhạc cụ: Tambourine, piano điện tử 3–5 nốt
• Hoạt động:
  
• Gõ phách mạnh – nhẹ
• Tập giai điệu đơn âm: Do–Re–Mi–Sol
• Hát kết hợp vỗ tay, gõ nhạc cụ theo nhịp

3. LỚP 3

• Nhạc cụ: Piano mini, organ, recorder
• Nội dung mới:
  
• Chơi giai điệu ngắn (5 nốt đầu: C–G)
• Đệm 1 hợp âm (C) bằng tay trái
• Làm quen tiết điệu Slow/Disco bằng phách

4. LỚP 4

• Nhạc cụ: Organ, ukulele cơ bản
• Kỹ năng:
  
• Đệm hát 2 hợp âm: C – G7
• Gõ đệm 2/4 và 4/4
• Chơi hòa tấu nhóm nhỏ (melody + beat)

5. LỚP 5

• Nhạc cụ: Organ hoặc piano điện tử (full keyboard)
• Nội dung:
  
• Đệm hát 3 hợp âm: C – F – G7
• Giai điệu bài hát thiếu nhi trọn vẹn
• Biểu diễn cá nhân và theo nhóm

III. GỢI Ý THỰC HIỆN

• Chuẩn bị thiết bị: Dàn phím điện tử đơn giản 32–49 phím hoặc ukulele giá rẻ theo lớp.
• Tích hợp App: Dùng ứng dụng như BEE TỰ HỌC PIANO, Chordana, Yousician để học tương tác.
• Đào tạo giáo viên: Có tài liệu tập huấn dạy đệm hát và trò chơi âm nhạc có nhạc cụ.