Những hình thức giúp trẻ mầm non cảm thụ âm nhạc.

 

Cảm thụ âm nhạc là gì?

Cảm thụ âm nhạc là quá trình trẻ em lắng nghe, nhận biết, và phản ứng với các yếu tố âm nhạc như tiết tấu, giai điệu, cao độ, nhịp điệu và sắc thái cảm xúc trong âm nhạc. Đây là một hoạt động tự nhiên và mang tính trải nghiệm, giúp trẻ hiểu và kết nối với âm nhạc qua giác quan, vận động cơ thể và cảm xúc.

Cảm thụ âm nhạc không chỉ dừng ở việc nghe nhạc thụ động mà còn bao gồm việc trẻ tham gia vào các hoạt động âm nhạc như hát, vận động, chơi nhạc cụ, hay sáng tạo âm thanh, từ đó phát triển khả năng nhận thức và biểu đạt âm nhạc một cách sáng tạo.

Vai trò của cảm thụ âm nhạc với trẻ mầm non

Cảm thụ âm nhạc đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển toàn diện của trẻ mầm non, bao gồm các khía cạnh sau:

1. Phát triển kỹ năng cảm xúc và xã hội

• Âm nhạc giúp trẻ bộc lộ cảm xúc, làm quen với các trạng thái tâm lý khác nhau như vui, buồn, phấn khởi, thư giãn.

• Qua các hoạt động nhóm như hát, hòa tấu, trẻ học cách chia sẻ, phối hợp và giao tiếp với bạn bè.

2. Phát triển ngôn ngữ và khả năng giao tiếp

• Âm nhạc, đặc biệt là các bài hát thiếu nhi, hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua việc lặp lại các từ, câu hát.

• Trẻ học cách phát âm rõ ràng, nhấn nhịp và phát triển vốn từ vựng phong phú.

3. Phát triển trí tuệ và tư duy sáng tạo

• Cảm thụ âm nhạc giúp trẻ phát triển tư duy logic thông qua việc nhận biết các mẫu tiết tấu, giai điệu và cấu trúc bài hát.

• Âm nhạc khuyến khích trẻ sáng tạo, chẳng hạn như tự nghĩ ra giai điệu hoặc vận động theo nhạc.

4. Phát triển thể chất và kỹ năng vận động

• Khi trẻ cảm nhận tiết tấu và vận động theo nhạc (như vỗ tay, nhảy múa), các kỹ năng vận động tinh và thô được rèn luyện.

• Âm nhạc cải thiện khả năng phối hợp tay – chân – mắt, từ đó hỗ trợ sự phát triển thể chất.

5. Phát triển khả năng tập trung và trí nhớ

• Qua việc học thuộc bài hát hoặc thực hiện động tác theo nhạc, trẻ phát triển trí nhớ ngắn hạn và khả năng chú ý.

• Lắng nghe nhạc cũng giúp trẻ rèn luyện sự tập trung và kỹ năng lắng nghe tích cực.

6. Nuôi dưỡng tình yêu âm nhạc và nghệ thuật

• Cảm thụ âm nhạc từ sớm giúp trẻ yêu thích âm nhạc, hình thành thói quen thưởng thức nghệ thuật.

• Âm nhạc kích thích trí tưởng tượng và giúp trẻ nhìn nhận thế giới xung quanh theo cách sáng tạo hơn.

7. Ứng dụng vào các lĩnh vực giáo dục khác

• Âm nhạc có thể tích hợp với các lĩnh vực khác như toán học (đếm nhịp), ngôn ngữ (học vần), và khoa học (khám phá âm thanh).

• Phương pháp giáo dục hiện đại như Montessori, STEAM thường sử dụng âm nhạc để khuyến khích trẻ khám phá và học hỏi.

Tại sao cảm thụ âm nhạc quan trọng ở lứa tuổi mầm non?

Lứa tuổi mầm non là giai đoạn trẻ có khả năng tiếp nhận và phản ứng với âm nhạc mạnh mẽ nhất. Âm nhạc không chỉ giúp trẻ vui chơi mà còn hỗ trợ hình thành nền tảng về trí tuệ, cảm xúc và kỹ năng sống, chuẩn bị cho các giai đoạn học tập tiếp theo. Bằng cách cảm thụ âm nhạc, trẻ không chỉ phát triển khả năng nghệ thuật mà còn được trang bị nhiều kỹ năng cần thiết để thành công trong tương lai.

Trong giáo dục mầm non, giúp trẻ cảm thụ âm nhạc là tạo điều kiện cho trẻ tương tác với tiết tấu âm nhạc vì:

1. Tiết tấu là yếu tố nền tảng của âm nhạc: Tiết tấu là nhịp điệu và độ dài ngắn của các âm thanh trong bài nhạc. Đây là yếu tố đầu tiên mà trẻ dễ nhận biết và cảm nhận, giúp xây dựng nền tảng cho các khái niệm âm nhạc phức tạp hơn như giai điệu và hòa âm.

2. Khả năng cảm nhận tiết tấu là tự nhiên: Trẻ em, ngay từ khi còn nhỏ, đã phản ứng tự nhiên với tiết tấu qua các hành động như vỗ tay, nhún chân, hay lắc lư theo nhạc. Tận dụng sự nhạy cảm tự nhiên này giúp trẻ kết nối với âm nhạc một cách dễ dàng.

3. Phát triển khả năng vận động: Khi trẻ tương tác với tiết tấu qua các hoạt động như vỗ tay, gõ nhịp, hoặc di chuyển theo nhạc, trẻ rèn luyện kỹ năng vận động tinh (cử động ngón tay) và vận động thô (chuyển động cơ thể), đồng thời phối hợp giữa tay, chân, và tai.

4. Tăng cường nhận thức nhịp điệu và trật tự: Tương tác với tiết tấu giúp trẻ hiểu về sự lặp lại, thứ tự và nhịp nhàng, từ đó hỗ trợ phát triển tư duy logic và khả năng tổ chức trong các hoạt động hàng ngày.

5. Thúc đẩy cảm xúc và sự tập trung: Tiết tấu âm nhạc mang tính kích thích cảm xúc, giúp trẻ cảm thấy vui vẻ, hứng thú và tập trung hơn trong các hoạt động học tập, đặc biệt khi kết hợp với các bài hát hoặc trò chơi.

6. Tăng khả năng giao tiếp và tương tác xã hội: Các hoạt động tiết tấu như chơi nhạc cụ bộ gõ, tham gia nhóm múa hát, hoặc trò chơi nhịp điệu khuyến khích trẻ hợp tác, giao tiếp, và làm việc nhóm.

Vì vậy, tập trung vào tiết tấu là cách thiết thực để trẻ khám phá âm nhạc một cách tự nhiên, phát triển toàn diện về thể chất, nhận thức và cảm xúc.

Ngoài tương tác với tiết tấu, có nhiều hình thức khác giúp trẻ cảm thụ âm nhạc một cách tự nhiên và toàn diện. Những hình thức này giúp trẻ tiếp cận âm nhạc từ nhiều khía cạnh khác nhau, phát triển cả khả năng nghe, vận động, tư duy và cảm xúc. Dưới đây là một số gợi ý:

1. Nghe nhạc thụ động (Listening Activities)

• Ý nghĩa: Trẻ nghe nhạc để phát triển khả năng lắng nghe và nhận biết âm thanh, giai điệu, và cảm xúc trong âm nhạc.

• Hoạt động cụ thể:

• Nghe nhạc cổ điển hoặc dân ca phù hợp với lứa tuổi.

• Nhận biết âm thanh của các nhạc cụ khác nhau.

• Trò chơi đoán nhạc (như đoán tên bài hát hoặc nhạc cụ qua âm thanh).

2. Hát (Singing)

• Ý nghĩa: Hát giúp trẻ làm quen với giai điệu, cao độ, và phát triển khả năng phát âm, nhịp điệu trong lời hát.

• Hoạt động cụ thể:

• Hát các bài hát dân ca, nhạc thiếu nhi.

• Dạy trẻ hát đơn giản kết hợp với vận động (như bài “Rửa mặt như mèo”).

• Hát theo phong cách mô phỏng tiếng động vật hoặc các trạng thái cảm xúc.

3. Chơi nhạc cụ (Instrumental Activities)

• Ý nghĩa: Chơi nhạc cụ giúp trẻ khám phá âm thanh, cảm nhận giai điệu và thực hành phối hợp vận động.

• Hoạt động cụ thể:

• Chơi nhạc cụ bộ gõ (trống, thanh phách, tambourine) để đồng hành cùng bài hát.

• Tự tạo âm thanh từ các nhạc cụ tự chế (như chai lắc, gậy mưa).

• Tập chơi đàn phím đơn giản như piano hoặc organ theo hướng dẫn phím sáng.

4. Vận động theo nhạc (Movement to Music)

• Ý nghĩa: Kết hợp vận động với âm nhạc giúp trẻ cảm nhận nhịp điệu và giai điệu qua cơ thể.

• Hoạt động cụ thể:

• Nhảy múa hoặc chuyển động tự do theo nhạc.

• Trò chơi “dừng lại khi nhạc tắt” để cảm nhận nhịp.

• Tập các bài vận động theo bài hát (như bài “Cả nhà thương nhau”).

5. Kể chuyện âm nhạc (Musical Storytelling)

• Ý nghĩa: Lồng ghép âm nhạc vào câu chuyện giúp trẻ liên tưởng âm thanh với hình ảnh và cảm xúc.

• Hoạt động cụ thể:

• Kể chuyện bằng âm thanh (dùng nhạc cụ hoặc giọng hát để minh họa các đoạn trong truyện).

• Tạo âm thanh cho câu chuyện như tiếng mưa rơi, tiếng gió thổi.

6. Trò chơi âm nhạc (Music Games)

• Ý nghĩa: Trẻ học cách cảm nhận âm nhạc qua các trò chơi đơn giản, kích thích sự chú ý và sáng tạo.

• Hoạt động cụ thể:

• Trò chơi nhịp điệu (vỗ tay, gõ nhịp theo bài hát).

• Xếp thẻ màu theo cao độ hoặc âm sắc.

• Chơi “tìm nhạc cụ phát ra âm thanh” theo hướng dẫn.

7. Vẽ tranh theo nhạc (Drawing to Music)

• Ý nghĩa: Kết hợp âm nhạc với hội họa giúp trẻ thể hiện cảm xúc và tưởng tượng khi nghe nhạc.

• Hoạt động cụ thể:

• Vẽ tranh thể hiện cảm xúc khi nghe nhạc (vui, buồn, mạnh mẽ…).

• Sử dụng màu sắc để minh họa âm nhạc (nhanh, chậm, cao, thấp).

8. Sáng tạo âm nhạc (Music Creation)

• Ý nghĩa: Khuyến khích trẻ tự tạo giai điệu, tiết tấu, hoặc kết hợp âm thanh theo ý thích để phát huy sự sáng tạo.

• Hoạt động cụ thể:

• Tạo một bài hát ngắn với lời do trẻ sáng tác.

• Thử làm nhạc cụ từ vật dụng xung quanh (hộp, cốc, thìa).

• Thực hiện “hòa nhạc nhỏ” từ những nhạc cụ tự chế.

9. Thực hành theo phương pháp Montessori

• Ý nghĩa: Montessori khuyến khích trẻ tự khám phá âm nhạc qua trải nghiệm cụ thể và tài liệu trực quan.

• Hoạt động cụ thể:

• Xếp thang âm trên bàn phím piano bằng màu sắc.

• Dạy trẻ cách bấm hợp âm đơn giản.

• Hoạt động phân biệt to – nhỏ, cao – thấp qua trò chơi với nhạc cụ.

10. Hòa tấu nhóm (Music Ensemble)

• Ý nghĩa: Làm việc nhóm trong hoạt động âm nhạc giúp trẻ rèn kỹ năng phối hợp và lắng nghe.

• Hoạt động cụ thể:

• Phân vai chơi nhạc cụ trong một bài hòa tấu đơn giản (trống giữ nhịp, tambourine tạo hiệu ứng, piano dẫn giai điệu).

• Biểu diễn nhóm với các bài hát quen thuộc.

Tóm lại:

Sự đa dạng trong cách tiếp cận âm nhạc, từ việc nghe, hát, chơi nhạc cụ, vận động, sáng tạo, đến kể chuyện, sẽ tạo môi trường phong phú để trẻ cảm nhận và yêu thích âm nhạc. Điều này không chỉ phát triển khả năng cảm thụ mà còn nuôi dưỡng trí tưởng tượng, sự tự tin, và niềm vui trong học tập.