tháng 12 18, 2024
Dựa trên triết lý giáo dục âm nhạc của Edwin Gordon, tôi biên soạn một số bài tập thực hành cho trẻ mầm non Việt Nam nhằm phát triển khả năng thính giác âm nhạc (audiation) và xây dựng nền tảng tư duy âm nhạc. Các bài tập này được chia thành hai giai đoạn chính: Phân biệt (Discrimination) và Suy luận (Inference).
I. Giai đoạn Phân biệt (Discrimination Learning)
Mục tiêu: Giúp trẻ làm quen với các khái niệm âm nhạc cơ bản thông qua việc bắt chước và nhận biết.
Bài tập 1: “Nghe và lặp lại nhịp điệu”
1. Chuẩn bị:
• Một nhạc cụ gõ đơn giản như thanh phách, trống nhỏ, hoặc tambourine.
2. Hoạt động:
• Giáo viên gõ một mẫu nhịp điệu ngắn (ví dụ: “1-2 nghỉ, 1-2-3”).
• Trẻ lặp lại mẫu nhịp điệu bằng cách vỗ tay hoặc sử dụng nhạc cụ gõ.
• Bắt đầu với các mẫu đơn giản, sau đó tăng dần độ phức tạp.
3. Lưu ý:
• Khuyến khích trẻ lắng nghe kỹ trước khi lặp lại.
• Nếu trẻ làm đúng, giáo viên có thể thêm lời khen để tạo động lực.
Bài tập 2: “Nhận biết cao độ”
1. Chuẩn bị:
• Một piano hoặc đàn phím điện tử.
• Hai nốt nhạc với cao độ khác nhau (ví dụ: Đô và Mi).
2. Hoạt động:
• Giáo viên chơi hai nốt nhạc và yêu cầu trẻ nhận biết nốt nào cao hơn, nốt nào thấp hơn.
• Giáo viên có thể hát nốt nhạc và yêu cầu trẻ chỉ tay lên (cao) hoặc xuống (thấp).
3. Lưu ý:
• Có thể dùng lời bài hát để trẻ dễ nhớ, ví dụ: “Nốt này thấp, nốt kia cao!”
Bài tập 3: “Phân biệt nhịp điệu và giai điệu”
1. Chuẩn bị:
• Một bài hát quen thuộc, ví dụ: “Bắc Kim Thang.”
• Nhạc cụ gõ như tambourine và trống nhỏ.
2. Hoạt động:
• Giáo viên hát bài hát và chơi nhịp điệu trên tambourine.
• Trẻ sẽ phân biệt giữa phần giai điệu (lời hát) và phần nhịp điệu (nhạc cụ gõ).
• Trẻ được yêu cầu tham gia bằng cách vỗ tay theo nhịp hoặc hát theo giai điệu.
II. Giai đoạn Suy luận (Inference Learning)
Mục tiêu: Giúp trẻ tự sáng tạo, ứng biến, và khám phá âm nhạc dựa trên kiến thức đã học.
Bài tập 4: “Sáng tạo nhịp điệu riêng”
1. Chuẩn bị:
• Nhạc cụ gõ như trống nhỏ, tambourine, hoặc lắc chuông.
2. Hoạt động:
• Giáo viên hướng dẫn trẻ sáng tạo một mẫu nhịp điệu của riêng mình (ví dụ: “Vỗ-tay-lắc chuông-nghỉ”).
• Mỗi trẻ chơi mẫu nhịp điệu đã sáng tạo và các bạn trong lớp bắt chước.
3. Lưu ý:
• Giáo viên gợi ý các từ ngữ gợi hình để trẻ dễ tưởng tượng nhịp điệu, ví dụ: “Bum-bum-vỗ tay-lắc lắc.”
Bài tập 5: “Ứng biến giai điệu”
1. Chuẩn bị:
• Một đàn phím điện tử hoặc xylophone.
2. Hoạt động:
• Giáo viên chơi một câu giai điệu ngắn trên đàn (ví dụ: Đô-Mi-Sol).
• Trẻ được khuyến khích tạo ra câu giai điệu mới bằng cách chơi các nốt khác trên đàn.
3. Lưu ý:
• Giáo viên khuyến khích trẻ thử nghiệm các nốt khác nhau mà không sợ sai.
Bài tập 6: “Kể chuyện bằng âm nhạc”
1. Chuẩn bị:
• Nhạc cụ Orff như thanh phách, tambourine, hoặc metallophone.
• Một câu chuyện ngắn, ví dụ: “Chú mèo con đi chơi.”
2. Hoạt động:
• Giáo viên kể câu chuyện và minh họa bằng âm thanh (ví dụ: tiếng bước chân mèo = gõ thanh phách).
• Trẻ được yêu cầu thêm âm thanh vào câu chuyện, ví dụ: tiếng mèo kêu = lắc tambourine.
3. Lưu ý:
• Giáo viên khuyến khích trẻ suy nghĩ sáng tạo để kể thêm chi tiết bằng âm nhạc.
III. Kết hợp học phân biệt và suy luận
Bài tập 7: “Đối thoại âm nhạc”
1. Chuẩn bị:
• Một đàn piano hoặc organ.
• Nhạc cụ Orff cho trẻ.
2. Hoạt động:
• Giáo viên chơi một mẫu nhạc đơn giản (ví dụ: “Đô-Đô-Mi-Mi”).
• Trẻ trả lời bằng cách chơi một mẫu khác trên nhạc cụ của mình.
• Tiếp tục đối thoại với mẫu nhạc phức tạp hơn.
3. Lưu ý:
• Mẫu nhạc có thể dựa trên các bài hát quen thuộc hoặc ngẫu hứng.
Bài tập 8: “Hòa tấu nhóm”
1. Chuẩn bị:
• Nhạc cụ gõ và nhạc cụ giai điệu (xylophone, metallophone).
• Một bài hát như “Cháu yêu bà.”
2. Hoạt động:
• Giáo viên phân công vai trò cho trẻ:
• Một nhóm giữ nhịp bằng tambourine.
• Một nhóm chơi giai điệu chính bằng xylophone.
• Một nhóm hát bài hát.
• Trẻ tập phối hợp và trình diễn.
IV. Gợi ý tổng quát
• Đa dạng hóa hoạt động: Kết hợp hát, vận động, chơi nhạc cụ, và sáng tạo.
• Phát triển thính giác âm nhạc từng bước: Bắt đầu từ các bài tập phân biệt đơn giản, sau đó chuyển sang các hoạt động suy luận sáng tạo.
• Khuyến khích trẻ tự do sáng tạo: Tạo môi trường thân thiện để trẻ thoải mái khám phá âm nhạc.
Dựa trên triết lý giáo dục âm nhạc của Edwin Gordon, tôi biên soạn một số bài tập thực hành cho trẻ mầm non Việt Nam nhằm phát triển khả năng thính giác âm nhạc (audiation) và xây dựng nền tảng tư duy âm nhạc. Các bài tập này được chia thành hai giai đoạn chính: Phân biệt (Discrimination) và Suy luận (Inference).
I. Giai đoạn Phân biệt (Discrimination Learning)
Mục tiêu: Giúp trẻ làm quen với các khái niệm âm nhạc cơ bản thông qua việc bắt chước và nhận biết.
Bài tập 1: “Nghe và lặp lại nhịp điệu”
1. Chuẩn bị:
• Một nhạc cụ gõ đơn giản như thanh phách, trống nhỏ, hoặc tambourine.
2. Hoạt động:
• Giáo viên gõ một mẫu nhịp điệu ngắn (ví dụ: “1-2 nghỉ, 1-2-3”).
• Trẻ lặp lại mẫu nhịp điệu bằng cách vỗ tay hoặc sử dụng nhạc cụ gõ.
• Bắt đầu với các mẫu đơn giản, sau đó tăng dần độ phức tạp.
3. Lưu ý:
• Khuyến khích trẻ lắng nghe kỹ trước khi lặp lại.
• Nếu trẻ làm đúng, giáo viên có thể thêm lời khen để tạo động lực.
Bài tập 2: “Nhận biết cao độ”
1. Chuẩn bị:
• Một piano hoặc đàn phím điện tử.
• Hai nốt nhạc với cao độ khác nhau (ví dụ: Đô và Mi).
2. Hoạt động:
• Giáo viên chơi hai nốt nhạc và yêu cầu trẻ nhận biết nốt nào cao hơn, nốt nào thấp hơn.
• Giáo viên có thể hát nốt nhạc và yêu cầu trẻ chỉ tay lên (cao) hoặc xuống (thấp).
3. Lưu ý:
• Có thể dùng lời bài hát để trẻ dễ nhớ, ví dụ: “Nốt này thấp, nốt kia cao!”
Bài tập 3: “Phân biệt nhịp điệu và giai điệu”
1. Chuẩn bị:
• Một bài hát quen thuộc, ví dụ: “Bắc Kim Thang.”
• Nhạc cụ gõ như tambourine và trống nhỏ.
2. Hoạt động:
• Giáo viên hát bài hát và chơi nhịp điệu trên tambourine.
• Trẻ sẽ phân biệt giữa phần giai điệu (lời hát) và phần nhịp điệu (nhạc cụ gõ).
• Trẻ được yêu cầu tham gia bằng cách vỗ tay theo nhịp hoặc hát theo giai điệu.
II. Giai đoạn Suy luận (Inference Learning)
Mục tiêu: Giúp trẻ tự sáng tạo, ứng biến, và khám phá âm nhạc dựa trên kiến thức đã học.
Bài tập 4: “Sáng tạo nhịp điệu riêng”
1. Chuẩn bị:
• Nhạc cụ gõ như trống nhỏ, tambourine, hoặc lắc chuông.
2. Hoạt động:
• Giáo viên hướng dẫn trẻ sáng tạo một mẫu nhịp điệu của riêng mình (ví dụ: “Vỗ-tay-lắc chuông-nghỉ”).
• Mỗi trẻ chơi mẫu nhịp điệu đã sáng tạo và các bạn trong lớp bắt chước.
3. Lưu ý:
• Giáo viên gợi ý các từ ngữ gợi hình để trẻ dễ tưởng tượng nhịp điệu, ví dụ: “Bum-bum-vỗ tay-lắc lắc.”
Bài tập 5: “Ứng biến giai điệu”
1. Chuẩn bị:
• Một đàn phím điện tử hoặc xylophone.
2. Hoạt động:
• Giáo viên chơi một câu giai điệu ngắn trên đàn (ví dụ: Đô-Mi-Sol).
• Trẻ được khuyến khích tạo ra câu giai điệu mới bằng cách chơi các nốt khác trên đàn.
3. Lưu ý:
• Giáo viên khuyến khích trẻ thử nghiệm các nốt khác nhau mà không sợ sai.
Bài tập 6: “Kể chuyện bằng âm nhạc”
1. Chuẩn bị:
• Nhạc cụ Orff như thanh phách, tambourine, hoặc metallophone.
• Một câu chuyện ngắn, ví dụ: “Chú mèo con đi chơi.”
2. Hoạt động:
• Giáo viên kể câu chuyện và minh họa bằng âm thanh (ví dụ: tiếng bước chân mèo = gõ thanh phách).
• Trẻ được yêu cầu thêm âm thanh vào câu chuyện, ví dụ: tiếng mèo kêu = lắc tambourine.
3. Lưu ý:
• Giáo viên khuyến khích trẻ suy nghĩ sáng tạo để kể thêm chi tiết bằng âm nhạc.
III. Kết hợp học phân biệt và suy luận
Bài tập 7: “Đối thoại âm nhạc”
1. Chuẩn bị:
• Một đàn piano hoặc organ.
• Nhạc cụ Orff cho trẻ.
2. Hoạt động:
• Giáo viên chơi một mẫu nhạc đơn giản (ví dụ: “Đô-Đô-Mi-Mi”).
• Trẻ trả lời bằng cách chơi một mẫu khác trên nhạc cụ của mình.
• Tiếp tục đối thoại với mẫu nhạc phức tạp hơn.
3. Lưu ý:
• Mẫu nhạc có thể dựa trên các bài hát quen thuộc hoặc ngẫu hứng.
Bài tập 8: “Hòa tấu nhóm”
1. Chuẩn bị:
• Nhạc cụ gõ và nhạc cụ giai điệu (xylophone, metallophone).
• Một bài hát như “Cháu yêu bà.”
2. Hoạt động:
• Giáo viên phân công vai trò cho trẻ:
• Một nhóm giữ nhịp bằng tambourine.
• Một nhóm chơi giai điệu chính bằng xylophone.
• Một nhóm hát bài hát.
• Trẻ tập phối hợp và trình diễn.
IV. Gợi ý tổng quát
• Đa dạng hóa hoạt động: Kết hợp hát, vận động, chơi nhạc cụ, và sáng tạo.
• Phát triển thính giác âm nhạc từng bước: Bắt đầu từ các bài tập phân biệt đơn giản, sau đó chuyển sang các hoạt động suy luận sáng tạo.
• Khuyến khích trẻ tự do sáng tạo: Tạo môi trường thân thiện để trẻ thoải mái khám phá âm nhạc.
ĐỌC THÊM
Dưới đây là một loạt bài tập cho trẻ mầm non được biên soạn dựa trên quan điểm của nhà giáo dục âm nhạc Edwin Gordon, tập trung vào lý thuyết Music Learning Theory (Lý thuyết Học Âm nhạc). Gordon nhấn mạnh rằng trẻ em học âm nhạc tốt nhất thông qua Audiation (khả năng nghe hiểu và “nghe” âm nhạc trong tâm trí), cùng với việc trải nghiệm thực hành âm nhạc thông qua vận động, khám phá và lặp lại. Các bài tập này phù hợp với trẻ từ 3-6 tuổi:
1. Trò chơi: “Lặp lại giai điệu”
Mục tiêu: Phát triển khả năng Audiation và trí nhớ âm nhạc.
Cách thực hiện:
• Giáo viên hát hoặc chơi một giai điệu ngắn (2-4 nốt) trên piano hoặc bằng giọng nói.
• Trẻ lặp lại giai điệu đó bằng giọng hát hoặc bằng nhạc cụ bộ gõ (vd: trống hoặc phách).
• Tăng dần độ khó bằng cách kéo dài giai điệu hoặc thay đổi âm sắc.
Biến thể:
• Kết hợp cả nhịp vỗ tay vào giai điệu để trẻ vừa lặp lại âm thanh, vừa lặp lại tiết tấu.
2. Phân biệt âm thanh: “Nốt cao - nốt thấp”
Mục tiêu: Giúp trẻ phát triển khả năng nhận biết cao độ và khoảng âm.
Cách thực hiện:
• Giáo viên chơi các nốt cao và thấp trên piano hoặc sử dụng chuông.
• Trẻ phân biệt và biểu diễn bằng cách giơ tay lên khi nghe nốt cao và cúi xuống khi nghe nốt thấp.
• Giáo viên có thể thêm vào yếu tố kể chuyện, ví dụ: “Chim bay cao” (nốt cao) và “Con voi đi thấp” (nốt thấp).
Phát triển thêm:
• Hát các bài hát ngắn, sau đó yêu cầu trẻ chỉ ra những từ ở nốt cao và nốt thấp.
3. Nhịp điệu vận động: “Đi bộ theo nhạc”
Mục tiêu: Phát triển cảm giác về nhịp điệu và động lực trong âm nhạc.
Cách thực hiện:
• Giáo viên chơi nhạc với các nhịp khác nhau (nhanh, chậm, mạnh, nhẹ).
• Trẻ đi, chạy, nhảy, hoặc lắc lư theo nhịp của bài nhạc.
• Ngừng nhạc đột ngột và yêu cầu trẻ giữ nguyên tư thế ngay lập tức.
Phát triển thêm:
• Thêm đạo cụ như khăn voan để trẻ lắc hoặc tung theo nhịp.
4. Hát đối đáp: “Hỏi và đáp bằng âm nhạc”
Mục tiêu: Phát triển khả năng giao tiếp âm nhạc và sáng tạo giai điệu.
Cách thực hiện:
• Giáo viên hát một câu nhạc đơn giản (vd: “Chào bạn hôm nay thế nào?”).
• Trẻ trả lời bằng cách hát lại giai điệu khác (vd: “Mình rất vui, còn bạn?”).
• Tạo một đoạn hội thoại bằng cách xen kẽ các câu hỏi và trả lời âm nhạc.
Phát triển thêm:
• Đổi vai: Trẻ bắt đầu hỏi và giáo viên trả lời.
• Sử dụng nhạc cụ (vd: xylophone) để trẻ “hỏi” bằng âm thanh thay vì lời.
5. Nhóm nhạc cụ: “Tìm bạn giống mình”
Mục tiêu: Phát triển khả năng phân biệt âm sắc và hợp tác nhóm.
Chuẩn bị: Các nhạc cụ nhỏ như tambourine, trống lắc, phách, chuông.
Cách thực hiện:
• Giáo viên chia nhóm nhạc cụ cho trẻ.
• Chơi một giai điệu và yêu cầu mỗi nhóm “đối đáp” với nhau bằng âm thanh nhạc cụ.
• Các nhóm chơi luân phiên, tạo thành một bản nhạc tập thể.
Phát triển thêm:
• Giáo viên làm “người chỉ huy dàn nhạc,” giơ tay chỉ nhóm nào chơi và khi nào dừng.
6. Trò chơi: “Lắng nghe và đoán nhịp điệu”
Mục tiêu: Phát triển cảm giác tiết tấu và khả năng tập trung.
Cách thực hiện:
• Giáo viên vỗ một chuỗi tiết tấu ngắn (vd: “ta-ta-ta, ta-ta”).
• Trẻ lắng nghe và vỗ lại.
• Sau một số lần, giáo viên ngừng vỗ và trẻ tự sáng tạo chuỗi tiết tấu mới.
Phát triển thêm:
• Kết hợp lời nói theo tiết tấu, ví dụ: “Mưa rơi tí tách, tí tách.”
7. Sáng tạo giai điệu đơn giản: “Trẻ làm nhạc trưởng”
Mục tiêu: Khuyến khích trẻ sáng tạo giai điệu và lãnh đạo nhóm.
Cách thực hiện:
• Giáo viên cung cấp các âm cơ bản (vd: Đồ, Rê, Mi trên piano).
• Trẻ lần lượt “chỉ huy” bằng cách chơi một chuỗi nốt nhạc ngẫu nhiên.
• Cả lớp lặp lại giai điệu của bạn nhỏ làm nhạc trưởng.
Phát triển thêm:
• Gợi ý trẻ kết hợp các nhịp điệu hoặc thêm lời hát vào chuỗi giai điệu.
8. Kể chuyện bằng nhạc cụ
Mục tiêu: Khuyến khích trẻ sáng tạo và kết nối âm nhạc với ngôn ngữ.
Cách thực hiện:
• Giáo viên kể một câu chuyện ngắn, ví dụ: “Cơn bão đến và mặt trời lại mọc.”
• Trẻ dùng nhạc cụ để minh họa cảm xúc và hành động trong câu chuyện.
• “Cơn bão”: Đánh mạnh tambourine.
• “Mặt trời mọc”: Chơi xylophone với giai điệu tăng dần.
Phát triển thêm:
• Trẻ tự kể câu chuyện của mình và dùng nhạc cụ để minh họa.
9. Nhận biết thang âm: “Đi bộ qua cầu âm nhạc”
Mục tiêu: Phát triển khả năng cảm nhận thang âm cơ bản (Đồ, Rê, Mi…).
Cách thực hiện:
• Giáo viên hát thang âm Đồ-Rê-Mi và yêu cầu trẻ bước một bước theo mỗi nốt nhạc.
• Thêm vào các chuyển động, như vỗ tay hoặc giơ tay cao khi hát nốt cao.
Phát triển thêm:
• Yêu cầu trẻ tự “đi bộ” ngược lại qua thang âm (Mi-Rê-Đồ).
10. Tương tác nhóm: “Nhịp điệu vòng tròn”
Mục tiêu: Xây dựng kỹ năng hợp tác và phối hợp nhóm.
Cách thực hiện:
• Trẻ ngồi thành vòng tròn.
• Giáo viên bắt đầu với một nhịp đơn giản (vd: vỗ tay – đập đùi).
• Mỗi trẻ lần lượt thêm vào một nhịp mới để tạo thành chuỗi.
• Cả nhóm lặp lại toàn bộ chuỗi nhịp từ đầu.
Phát triển thêm:
• Thay nhịp vỗ bằng âm thanh nhạc cụ.
Những bài tập trên đều giúp trẻ phát triển khả năng Audiation, kỹ năng âm nhạc, và khuyến khích trẻ học âm nhạc thông qua vận động và trải nghiệm tự nhiên, đúng với triết lý của Edwin Gordon. Bạn có thể điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh giảng dạy cụ thể.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét